2025

Janina Lazar

Janina Lazar, urodzona w 1944 roku, to osoba oddana kultywowaniu tradycji i obrzędów lokalnych. Już od kilkudziesięciu lat wnosi wkład w promowanie dziedzictwa kulturowego Pielgrzymowic oraz gminy Pawłowice. Pisze wiersze, wierszyki, piosenki, przyśpiewki regionalne, do których tworzy także melodie. W jej utworach przeważają tematy lokalne, związane z tradycjami, obyczajami i życiem na wsi. Znajdziemy w nich m.in. wiersze, w których opisywani są mieszkańcy Pielgrzymowic, dawne tradycje i ważne lokalne wydarzenia (50-lecie KGW w Pielgrzymowicach, jubileusz 110-lecia straży pożarnej czy powódź z 1997 roku). Pani Janina posiada również umiejętności rękodzielnicze. Pasjonuje ją m.in. wyszywanie kwiatów na tradycyjnych śląskich strojach i bibułkarstwo. Stroje śląskie pań z Koła Gospodyń Wiejskich z Pielgrzymowic oraz te znajdujące się w Szkole Podstawowej im. Karola Miarki w Pielgrzymowic zdobią ręcznie wyszywane przez nią kwiaty. Sztukę robienia kwiatów z bibuły opanowała w dzieciństwie. Techniki rzemiosła przekazały jej mama i babcia. Przez wiele lat osoby odwiedzające Urząd Gminy w Pawłowicach przed Wielkanocą mogły zobaczyć precyzyjne rękodzieło pani Janiny – wysoką na ponad trzy metry wielkanocną palmę ozdobioną kwiatami z bibuły, wstążkami i żywymi gałązkami, którą Pani Janina nieodpłatnie wykonywała dla gminy i mieszkańców. Pani Lazar przekazywała swoje sztukę bibułkarstwa młodszym pokoleniom na lekcjach techniki w gminnych szkołach, a także na różnego rodzaju warsztatach organizowanych dla Kół Gospodyń Wiejskich z naszego regionu. Jej rękodziełem i talentem zachwycił się Marek Szołtysik, śląski pisarz i dziennikarz. W domu pani Janiny wykonał ponad 300 zdjęć jako inspirację do własnej pracy twórczej. Na prośbę Marka Szołtysika Pani Janina wykonała wieniec z papierowych kwiatów, który zawisł w jego studio telewizyjnym. Jej twórczość została pokazana podczas wystawy prac „Sztuka jako forma kultywowania tradycji Ziemi Pszczyńskiej” i kilku innych wystawach w regionie. Brała udział w projekcie unijnym „SOS dla tradycji – Integracja międzypokoleniowa na terenach wiejskich poprzez rękodzieło” przygotowanym przez i przez Lokalnej Grupy Działania Ziemia Pszczyńska – KREATOR czyli Kreatywnie Razem Eksponujemy Ambitne Tworzenie Oryginalne Rękodzieła, dla twórców lokalnych. Za swoją działalność otrzymała Order Serce Matkom Wsi – wyróżnienie nadawane dla kobiet wiejskich przez Krajowy Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych.O Pani Janinie Lazar możemy przeczytać w książce Marka Szołtysika – „Graczki zabawy i zabawki śląskie” wydanej w 2010 przez Wydawnictwo Śląskie ABC, a także w publikacji „Perły Ziemi Pszczyńskiej” Beaty Zaleśny (Wydawca: Stowarzyszenie LGD „Ziemia Pszczyńska”, 2010) Jej wiersze i przyśpiewki zostały opublikowane w książce zatytułowanej: „Pielgrzymowice bliskie sercu” Janina Lazar, Marta Lazar, wydane przez Stowarzyszenie Kulturalno-Społeczne Karola Miarki w Pielgrzymowicach w 2009 roku. Pani Janina wieloletnia przewodnicząca Koła była jednym z założycieli Koła Gospodyń Wiejskich w Pielgrzymowicach (obecnie: Stowarzyszenie Koło Gospodyń Wiejskich w Pielgrzymowicach), przez długie lata śpiewała także w zespole regionalnym, a wcześniej Niezapominajki. Pani Janina Lazar to kobieta zaangażowana w zachowanie dziedzictwa kulturowego gminy Pawłowice. Jej wkład w kultywowanie dziedzictwa kulturowego gminy Pawłowice zasługuje na najwyższe wyrazy uznania.

Bogumiła Tekla

Bogumiła Telka zamieszkała w Golasowicach w gminie Pawłowice w 1981 roku. Przeprowadziła się tutaj z Jastrzębia-Zdroju, po wyjściu za mąż. Początkowo pracowała w GS Pawłowice. Po urodzeniu dzieci zajmowała się domem i niewielkim gospodarstwem. Kiedy jej dzieci rozpoczęły naukę w miejscowej szkole, dała się poznać jako dobra organizatorka, współpracowniczka i osoba zaangażowana społecznie. Przez kilka lat była Przewodniczącą Rady Rodziców w szkole podstawowej w Golasowicach. Czasy były trudne, ale pani Bogumiła nie zrażała się przeciwnościami i razem z innymi rodzicami współpracowała na rzecz szkoły i dzieci. Brała udział w organizacji zabaw, wycieczek, organizowała pomoc dla szkoły, która wymagała remontu. Razem z innymi rodzicami podczas wakacji malowała szkolne pomieszczenia, a do uczniów w swojej własnej kuchni przygotowywała domową pomidorową i ogórkową, które później w termosach jeździły na szkolne wycieczki. Zaczęła też się udzielać w radzie sołeckiej. Mieszkańcy, którzy ją znali, namawiali, by kandydowała na sołtysa. W 1998 roku została wybrana na sołtyskę Golasowic. Funkcję tę pełniła nieprzerwanie przez dwadzieścia lat, do 2018 roku. Jako sołtyska wymyśliła festyn rodzinny, do organizacji którego włączyły wszystkie organizacje działające w sołectwie: szkołę, przedszkole, koło gospodyń wiejskich, strażaków, klub sportowy. Festyn odbywał się rokrocznie na boisku klubu sportowego, a z czasem jego organizację przejęła szkoła, natomiast rada sołecka wspierała to przedsięwzięcie. Kiedy pod koniec lat 90. nad przedszkolem w Golasowicach zawisła groźba likwidacji, sołtyska przekonywała władze samorządowe, aby nie podejmować zbyt szybkich decyzji. Zorganizowała spotkanie z wójtem, przewodniczącym rady gminy i radą sołecką, aby przedstawić stanowisko mieszkańców. Ostatecznie przedszkole przeniesiono do budynku szkoły i utworzono Zespół Szkolno-Przedszkolny, który funkcjonuje do dziś. Z jej inicjatywy w Golasowicach ponownie zaczęła również działać szkoła muzyczna, która dba o rozwój muzyczny miejscowych dzieci. Bogumiła Telka działała na integracji społeczeństwa i umacnianiu poczucia przynależności, dlatego była pomysłodawczynią konkursu „Czy znasz historię Golasowic?”. Do pierwszej edycji konkursu w 1999 roku sama układała pytania. Wspólnie z radą sołecką organizowała też konkursy plastyczne dla dzieci „Mój dom i moja rodzina”, „Moja szkoła” oraz wycieczki dla dzieci i dorosłych, m.in. do Oświęcimia, Krakowa, Wrocławia.Była inicjatorką utworzenia w sołectwie zespołu wokalnego, który mogłyby uświetniać lokalne uroczystości. Tak 29 grudnia 1999 roku powstał zespół śpiewaczy Iskry, który istnieje do dzisiaj, a jego występy cieszą się dużą popularnością nie tylko wśród mieszkańców Golasowic, ale także wśród gości odwiedzających występy po gminie Pawłowice. W pierwszym składzie zespołu występowało 16 osób dorosłych i 5 dziewczynek, a instruktorką była Barbara Baron. W 2001 roku w sołectwie po raz pierwszy odbyły się dożynki gminne. Jako pasjonatka historii sołtyska zadbała, by w korowodzie dożynkowym znalazły się nawiązania do historycznych faktów dotyczących sołectwa. Dożynkom towarzyszyło również wystawa drobnego inwentarza i sprzętu rolniczego. Jej zamiłowanie do tradycji i historii znalazło odzwierciedlenie przy wprowadzaniu nowych nazw ulic (odwołania do polskich pisarzy) czy zabieganiu o zmianę nazwy sołectwa Golasowic, aby miała swoje historyczne uzasadnienie. Ostatecznie w 2015 roku zmieniono nazwę, która obecnie nawiązuje do pierwszej znanej pieczęci wsi z XVIII wieku z wizerunkiem św. Marcina – patrona ówczesnego kościoła. Bogumiła Telka angażowała się wszędzie tam, gdzie była potrzeba sięgnięcia po stronie słabszych; m.in. organizowała zbiórki dla pogorzelców, wraz z radą sołecką przygotowywała upominki, „Pogromcy słońca” dla dzieci z niepełnosprawnością, a w 2003 roku z okazji Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych zorganizowała spotkanie dla osób z niepełnosprawnością mieszkających w Golasowicach. W 2008 roku w Golasowicach odbywały się dożynki gminno-powiatowe, a msza dożynkowa miała miejsce w kościele ewangelickim. Wspólnie z synem przygotowała scenariusz korowodu. Prowadziła też kronikę przygotowań i obchodów dożynek, która trafiła do parafii ewangelicko-augsburskiej jako pamiątka i upominek. Wraz z radą sołecką wspierała liczne przedsięwzięcia, które były organizowane w sołectwie, np. obchody 90. rocznicy istnienia OSP Golasowice w 2001 roku, była pośredniczką pomiędzy mieszkańcami i władzami gminy. Jako sołtyska prowadziła również kronikę sołectwa, w której zapisywała najważniejsze wydarzenia dotyczące życia mieszkańców, współpracując z urzędem i działami Gminy Pawłowice w Golasowicach.

Ochotnicza Straż Pożarna w Krzyżowicach 

Ochotnicza Straż Pożarna z Krzyżowic ma ponad stuletnią historię. Na początku jej działalność przyjmuje się rok 1918, kiedy to społeczność Krzyżowic, dzięki staraniom ówczesnego sołtysa Jana Hejnola, odkupiła od straży pożarnej w Mikołowie sikawkę konną wykorzystywaną do akcji gaśniczych. Dziś OSP Krzyżowice jest jedną z sześciu jednostek pożarniczych w gminie Pawłowice działających na rzecz bezpieczeństwa mieszkańców, edukacji przeciwpożarowej i rozwijających działalność kulturalno-społeczną. Pierwsza murowana remiza powstała w 1933 roku. Obiektem opiekował się mistrz kowalski, a konie potrzebne do akcji były wypożyczane od mieszkańców. Świadectwem historycznym jest pamiątkowa tablica z poświęceniem remizy 5 listopada 1933 roku. W uroczystości brał udział m.in. ówczesny wojewoda śląski Michał Grażyński. Remiza funkcjonowała do lat sześćdziesiątych, a od 1963 roku zebrania odbywały się w szkole i przedszkolu. Sprzęt przechowywano w budynku koła rolniczego. Pomimo trudności lokalowych, strażacy ochotnicy prężnie działali gasząc liczne pożary stodół, zabudowań gospodarczych i domów wywołanych przez działającego w okolicy piromana. Już w latach 70. OSP Krzyżowice reprezentowało sołectwo na zawodach pożarniczych. Zbudowali również drewniany podest potrzebny przy organizacji zabaw i festynów. Wypożyczano go też mieszkańcom na wesela. Nową przestronną remizę, która pełniła również funkcję obiektu z zapleczem kulturalnym, otwarto w 1988 roku, po trzech latach prac kierowanych przez Społeczny Komitet Budowy Remizy. Budynek wzniesiono dzięki zaangażowaniu wszystkich mieszkańców sołectwa, którzy poświęcili swój czas i pieniądze. Połowę wartości inwestycji sfinansowała Gmina Pawłowice. W nowym budynku strażacy dysponowali podwójnym garażem, magazynem sprzętu, biurem i sanitariatami. Ze względu na szkody górnicze, po licznych naprawach i remontach, Gmina w porozumieniu z kopalnią KWK Pniówek zdecydowała o budowie strażnicy w nowej lokalizacji przy ul. Orlej, którą oddano do użytku we wrześniu 2025 roku. W 1992 roku OSP Krzyżowice przeszła pod zarząd gminy OSP. Od 2006 roku prezesem jest Jan Olbrich. Działalność strażaków dotyczy przede wszystkim ochrony mienia i życia mieszkańców sołectwa i gminy, jednak na przestrzeni lat OSP Krzyżowice brała również udział w gaszeniu dużych pożarów lasów w Olkuszu (1990) i Kuźni Raciborskiej (1992). OSP Krzyżowice ratowało dobytek mieszkańców podczas „powodzi stulecia” w 1997, m.in. dowożąc wodę i żywność do zalanych posesji i przez dwa tygodnie dyżurując przy zagrożonych wałach przeciwpowodziowych. Ludzi i zwierzęta trzeba było ewakuować ponownie w 2010 roku. Nieoceniona jest również pomoc strażaków w przypadku powodzi i lokalnych podtopień związanych z ulewnymi deszczami, jakie w ostatnich latach mają miejsce w gminie, chociażby jesienią 2024 roku. Strażacy usuwają również powalone drzewa, odśnieżają dachy, poszukują zaginionych. Ich działalność nie ogranicza się jednak tylko do ochrony ludności i walki z żywiołami. Są również integralną częścią społeczności wiejskiej, aktywnie uczestniczą w wydarzeniach i uroczystościach sołeckich i gminnych. Pomagają w zabezpieczaniu imprez takich jak biegi, dożynki, procesje, uroczystości rocznicowe (m.in. podczas Światowych Dni Młodzieży w 2016 r.). Są organizatorami festynów i zabaw. Od 1988 roku strażacy mają swój sztandar, który uświetnia sołeckie i gminne uroczystości. OSP Krzyżowice zajmuje się również profilaktyką przeciwpożarową, współpracując z lokalną szkołą i organizując pokazy akcji gaśniczych. Reprezentuje też gminę na zawodach pożarniczych. Promocją Gminy sięgają również za granicę, do Czech. W 1995 roku jednostka nawiązała współpracę z czeską strażą z Rychwałdu. W ramach stosownych umów organizowane są cykliczne imprezy kulturalne i sportowo-pożarnicze. OSP Krzyżowice liczy 30 członków (w tym 3 członków honorowych) i składa się z drużyny męskiej oraz dwóch drużyn młodzieżowych (chłopięcej i dziewczęcej), które również liczą ok. 30. Na koniec 2024 roku 14 strażaków spełniało wymagania bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych. W ubiegłym roku strażacy 24 razy brali udział w akcjach związanych z miejscowymi zagrożeniami.